Sleutelcompetentie: ruimtelijk bewustzijn
Ruimtelijk bewustzijn ontwikkelen heeft te maken met vaardig worden in ruimtelijk relationeel denken en bewust ruimtelijk handelen.
Ruimtelijk bewustzijn is gestoeld op een sterk mentaal kaartbeeld en een breed ruimtelijk referentiekader. Dit verrijken we doorheen de jaren met relevante kennis van de situering van plaatsen, patronen processen … op aarde maar ook in het zonnestelsel en het heelal. Het gaat hierbij om zowel fysische als sociaal-economische thema’s. De leerlingen leren daarnaast een aantal basisprincipes van ruimtelijke lokalisatie.
Plaatsen van elkaar onderscheiden
Naast de situering is er aandacht voor plaatsbegrip. We plaatsen lokale, nationale en internationale gebeurtenissen in een geografisch kader. Aan de hand van zogenaamde 'landschapsvormende' lagen bouwen leerlingen systematisch een breed geografisch kader op. Voorbeelden van die lagen zijn vegetatie, reliëf, bevolkingsdichtheid, welvaart … De leerlingen leren kenmerken van een bepaalde plaats beschrijven en onderzoeken en kunnen zo plaatsen van elkaar onderscheiden.
Ruimtelijke patronen en processen
Na de beschrijving van het landschap gaan we dieper in op het dynamische aspect. Leerlingen herkennen, begrijpen en voorspellen processen en interacties waardoor plaatsen voortdurend veranderen.
Voorbeelden van zulke interacties zijn die tussen politiek-economische variabelen en migratiestromen of die tussen klimaatverandering en landbouw. We bekijken het ruimtelijke systeem als geheel, wat meer complexe denkvaardigheden vereist, en waarbij de nadruk ligt op het verklarende en het onderzoekende.
Van atlas tot bodemonderzoek
Tot slot maken we kennis met het instrumentarium om ruimtelijke patronen en processen te onderzoeken. Leerlingen gebruiken materialen en instrumenten zoals atlassen, GIS-viewers en terreintechnieken (bv. bodemonderzoek).
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
Rijsel: Stadszoektochten
Deze stadszoektochten situeren zich in het centrum van Rijsel. Het document omvat drie zoektochten in een andere richting van de oude stad.
Dit document is een verrijking van Excursie Rijsel: Drie zoektochten in het centrum door …
Downloadbaar lesmateriaalLeerkracht -
Klimaat, energie en een berg vol zon: Bezoek aan Fabriek Energiek
Verdeeld in kleine groepjes, doorlopen de leerlingen zelfstandig de thema's in deze bundel tijdens een bezoek aan het educatief centrum Fabriek Energiek.
Volgende thema's komen aan bod:
- wat is klimaat;
- fossiele brandstoffen;
- CO₂ meten; …
Downloadbaar lesmateriaal (13) -
Landschapstudie
Inhoud
Tijdens deze wandeling wordt het landschap vanuit verschillende hoeken bekeken. De leerlingen ervaren zelf de aard van de bodem door kneden, de graad van de helling door klimmen, afstanden door schatten en meten. Ze onderzoeken de relatie …
Downloadbaar lesmateriaal -
Op visite: Lesfiche
Wie woont of werkt er vandaag in een monument of waardevol gebouw? Zijn zij trots op hun monument? Zijn er verhalen hierover te rapen? De leerlingen ontdekken wat het betekent om een bewoner of gebruik te zijn van een waardevol of beschermd …
Downloadbaar lesmateriaal -
Op schattenjacht: Lesidee
Via geocaching gaan de leerlingen op speelse wijze op zoek naar diverse soorten onroerend erfgoed zoals gebouwen, rivieren, markeringstekens. Ze leren werken met een gps.
Downloadbaar lesmateriaal (4) -
Op den buiten: Lesfiche
De klas verkent het landschap rond de school. Welke elementen bepalen een landschap? Denk aan de geografische, landbouwkundige, culturele en andere geschiedenis ervan. Je kan foto's en kaarten gebruiken in de klas of op excursie gaan.
Downloadbaar lesmateriaal (3) -
Nooit vergeten: Lesidee
Iedere gemeente heeft wel een of meer kerkhoven of begraafplaatsen. Zij vormen vaak uitzonderlijke erfgoedsites. De leerlingen krijgen met dit lesidee inzicht in thema's zoals dood, begrafenis, rituelen en symbolen door het funerair erfgoed …
Downloadbaar lesmateriaal (6) -
Monumentenlogboek: Lesidee
Bezoek en onderzoek hetzelfde onroerend erfgoed meerdere jaren na elkaar en creëer een band ermee. Zo volgen de leerlingen jaar na jaar de evolutie, noteren ze dit in een logboek en doen ze metingen.
Downloadbaar lesmateriaal -
Monumenten in verval, verval in monumenten: Lesfiche
Via een (fictieve) brief van de burgemeester krijgt de klas de vraag om het erfgoed in de schoolomgeving te onderzoeken.
Welke elementen (binnen of buiten) hebben schade geleden en moeten hersteld of gerestaureerd worden? De leerlingen stellen een …
Downloadbaar lesmateriaal -
Inpakken en wegwezen: Lesfiche
Hoe kan je het publiek op een andere manier naar erfgoed laten kijken? Denk aan de kunstenaar Christo. De leerlingen verruimen hun expressievermogen door onroerend erfgoed uit de schoolomgeving kunstzinnig onder de aandacht te brengen.
Downloadbaar lesmateriaal -
Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet: Lesidee
De leerlingen bestuderen onroerend erfgoed via verschillende methodieken: probeer eens geblinddoekt (voelen aan materialen), tekenen via een omschrijving van een medeleerling, een tekst over je favoriete plek ...
Downloadbaar lesmateriaal (7) -
Huizen kijken: Lesidee
Op stap in de schoolomgeving leren leerlingen gevels observeren uit heel verschillende periodes. Ze maken schetsen, fotograferen en denken ook na over de architecturale waarde van recente woningen.
Downloadbaar lesmateriaal (6)